ZESPÓŁ PLACÓWEK OŚWIATOWYCH W SKALBMIERZU PAMIĘTA!
Lecz zaklinam – niech żywi nie tracą nadziei
I przed narodem niosą oświaty kaganiec;
A kiedy trzeba, na śmierć idą po kolei,
Jak kamienie przez Boga rzucone na szaniec!
28 stycznia 2021 roku. To dziś. To dzień, w którym mieszkańcy Topoli i każdy kto pamięta o wydarzeniach z 28 stycznia 1944 roku uczestniczy w obchodach tego tragicznego dnia.
77 lat temu w dniu 28 stycznia 1944 roku Niemcy rozstrzelali 16 mieszkańców Topoli i czterech mężczyzn z innych miejscowości, którzy w tym czasie przebywali w Topoli – 20 mężczyzn w sile wieku. Tego styczniowego dnia dokonano obławy, odwet za wypuszczenie bydła wiezionego na front jako kontyngent. Akcję dywersyjną przeprowadził oddział por. Franciszka Pudo „Sokół” 26 stycznia 1944 roku. Z nastaniem ranka Niemcy obstawili Topolę, wpadali do domów, wyciągali mężczyzn. Domy przeszukiwane były również przez Ukraińców i granatową policję.
Zatrzymanych mężczyzn zgromadzono na placu koło dawnej szkoły. Rozpytywano o nazwiska partyzantów, którzy dokonali dywersji. Nie padały żadne nazwiska. Z całej gromady wybrano co dziesiątego, w sumie dwudziestu mężczyzn. Niemcy zaraz na miejscu chcieli rozstrzelać zatrzymanych. Kiedy rozległy się krzyki, lament zgromadzonych ojców, matek, sióstr aresztantów wywieźli na dwóch podwodach za wieś. I tam nastąpiło najgorsze. Dokonano mordu.
Obecnie stoi tu pomnik upamiętniający barbarzyństwo okupanta… Ciała pomordowanych załadowano na furmanki i kawalkadą zawieziono do Skalbmierza. Ciepła krew sączyła się przez szpary miedzy deskami, kropla po kropli wsiąkała w ziemię, znacząc ostatnią drogę rozstrzelanych w Topoli. Wszyscy pochowani zostali we wspólnym grobie na cmentarzu w Skalbmierzu.
Z rąk Niemców zginęli mieszkańcy Topoli: Bolesław Bator (l. 29), Stanisław Czapla (30), Mieczysław Dubaj (30), Antoni Gołębiowski (22), Franciszek Kula (38), Józef Motyka (49), Bogdan Nowak (35), Włodzimierz Nurkowski (20), Stanisław Porada (20), Edward Półtorak (19) Stanisław Półtorak (28), Jan Pudo (30), Jan Rejdak (43), Stanisław Tańcula (33), Kazimierz Tomaszewski (33), Mieczysław Uszko (19), Stanisław Uszko (20), Stanisław Uszko (21), Józef Wieczorek (28), Jan Zachariasz (33).
Piotr Binkowski
