Stanisław ze Skalbmierz

( w oryginalnej pisowni ze Skalbimierza)

1360 – 1431

 

Rodowity Skalbmierzanin

Rektor Akademii Krakowskiej

Duchowny, Kaznodzieja i Uczony

 

 Był synem mieszczan ze Skalbmierza, i pierwsze nauki pobierał w szkole przykolegiackiej w rodzinnym mieście. Naukę kontynuował na Uniwersytecie w Pradze, gdzie  w 1382 roku uzyskał stopień bakałarza, a w 1385 roku stopień magistra. W 1389 roku rozpoczął studia na wydziale prawa by w 1396 roku uzyskać stopień doktora. Już w czasie studiów odznaczał się nieprzeciętnymi  zdolnościami umysłu.

Po powrocie  do kraju brał czynny udział w pracach nad przygotowaniem reformy nauczania i organizacji studiów w Akademii Krakowskiej. Za wybitne zasługi położone na polu oświatowym, w 1400 roku został mianowany pierwszym rektorem zreformowanego Uniwersytetu. Ponownie pełnił tę godność w 1413 roku.

Ten wybitny człowiek miał również uznanie na królewskim dworze Władysława Jagiełły. Zaliczał się do bardzo bliskiego otoczenia królowej Jadwigi, na którą podobno wywierał znaczny wpływ. Znany był nie tylko w kraju, ale i za granicą, jako wielki kaznodzieja. Przez wiele lat był członkiem kapituły krajowskiej i uczestnikiem synodu kaliskiego. Stanisław ze Skalbmierza posiadał wielką znajomość prawa. W tej materii uchodził za specjalistę na skalę europejską. Godny podkreślenia jest fakt, ze w okresie sporu Polski z Zakonem Krzyżackim, a później w czasie wojny z nim, był głównym ekspertem prawnym króla Polski.

W 1431 roku uczestniczył w publicznej dyspucie ze zwolennikami Jana Husa. Odegrał również poważną rolę w kontaktach z innymi krajami. Z jego zdaniem wszędzie się liczono. Uważany jest za pierwszego przedstawiciela  „polskiej szkoły prawa narodów”.

Był świetnym wykładowcą na Uniwersytecie Krakowskim. Przez 30 lat pracy wykształcił setki prawników dla potrzeb nie tylko kraju. Jego słuchaczami byli także studenci zagraniczni. Odznaczał się skromnością, był wymagający, ale i rzetelny w każdej ocenie. Umiał pięknie mówić i logicznie uzasadniać swoje stanowisko.

Dorobek Stanisława ze Skalbmierza jest ogromny. Zbiór jego mów i rozpraw sięga kilkuset pozycji. Mówią one o jego poglądach filozoficzno-prawnych.

Do największych, mających jeszcze dziś pewne znaczenie, należy rozprawa pt.” O wojnach sprawiedliwych” i „ o rozbojach”. W pracach tych myślą przewodnią jest stwierdzenie, że „naruszenie pokoju jest pogwałceniem prawa tak naturalnego, jak i objawionego”. Jego definicja pojęcia wojny sprawiedliwej jest zarazem definicją pojęcia agresora                          i defensora.

Prace naukowe Stanisława ze Skalbmierza jeszcze dziś mówią o wspaniałym  rozkwicie nauki XV wieku, a w szczególności kształtowaniu się polskiej myśli prawniczej. Z jego prac korzystało wiele pokoleń polskich prawników i to właśnie może dobrze świadczyć o wielkości tego uczonego, który swą wiedzą wyprzedzał epokę,  w której żył.

Stanisław ze Skalbmierza jako pierwszy już w 1419 roku rozpoczął proces informacyjny dotyczący kanonizacji królowej Jadwigi, a w siedem lat później kierował komisją powołana przez arcybiskupa Jastrzębca do zbadania cudów za wstawiennictwem królowej. Rozpoczął proces, który pomyślnie zakończył się Jej kanonizowaniem   w Krakowie w roku 1997 przez papieża Polaka Jana Pawła II.